((عوامل شیمیایی))

هرروز مواد شیمیایی متعددی در صنایع مصرف یا تولید میشوند و میلیونها نفر کارگر در سراسر دنیا با این مواد تماس روزانه دارند تنوع این مواد بسیار زیاد است وشاید بیشتر از هزار نوع ماده معدنی یا آلی طبیعی یا سنتتیک کاربردی صنعتی دارند وجالب توجه اینکه روز به روز بر تعداد آنها افزوده می شود اکثر این مواد شیمیایی اثرات نامطلوبی را روی سلامت کارگران باقی می گزارند ومخل سلامت آنان می شوند ازاین رو می توان گفت که این مواد شیمیایی در حکم سم هستند و هنگامی که به بدن وارد شوند اعمال حیاتی بدن را مخل می کنند این اختلال مسمومیت نامیده می شود  مسمومیت ها بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند .

1-   مسمومیت های حاد:زمانی ایجاد می شود سم با مقادیر زیاد درزمانی کوتاه وارد بدن شود بطور معمول مرگ و میر درمسمومیت های حاد بالاست وموارد آن در محیط های کار کم است مگر در حوادث ناشی از کاربه عنوان مثال:نشت ایزوسیانات در سال 1984 از مخازن کارخانه یونیون کار باید در بوپال هند منجر به کشته شدن 500نفرکارگردرمحل کارخانه و5000نفراز اهالی شهر بوپال شد.

2-مسمومیت مزمن:زمانی ایجاد می شود که سم با مقادیر مختلف در دراز مدت وارد بدن شود اغلب مسمومیت های شغلی از نوع مزمن است وعلائم مسمومیت پس از گذشت زمان طولانی ظاهر می شود البته با آزمایشات پاراکلینیکی می توان به وجه این مسمومیت دربین کارگران پی برد.

راه ورود مواد شیمیایی به بدن در محیط کار

1- راه استنشاقی:

انسان در هر بار عمل تنفس حدود 5/0لیتر هوا را به درون ریه خود فرستاده ویاازآن بیرون می کند.

دستگاه تنفس ازراه قسمت فوقانی شامل بینی،گلو وقسمت تحتانی شامل برنش ها و کیسه های هوایی یا آلوئولها تشکیل شده است.

در داخل بینی موها اولین موانعی هستند که از ورود مواد جامد به دستگاه تنفس جلوگیری کنند همچنین رطوبت داخل بینی حنجره نایژه باعث میشوند مقداری از این مواد گرفته شوند ولی گازها ،بخارات وذرات بسیار کوچک ممکن است از این سد عبور کرده و خود را به انتهای دستگاه تنفس برساند .همچنین ممکن است مقدار زیادی از آنها ازطریق دیواره های مرطوب دستگاه تنفس جذب بدن شوند.

سطح جذبی که در ریه ها وجود دارد حدود 2m150 است واز این رو سلولی که به داخل ریه ها راه می یابند ممکن است به مقدار زیادی جذب شوند

درارتباط باگردوغبارها ومواد جامد نفوذ یک سم بستگی به بعد ذرات دارد وهر قدراندازه ذرات کوچکتر باشند مقداری ازآن که به آلوئولها  می رسند بیشتر است به طوری که ذرات بزرگتر ازµ10اصولاً نمی توانند خود را به داخل حبابچه های ریوی برسانند.

از این رو ذرات برابر حسب قطر انها به دو دسته ذرات قابل تنفس Respirable dust  وذرات غیر قابل تنفس Non R. D تقسیم میکنند.

ذرات قابل استنشاق ذراتی است که دارایقطرN 10-1/0 است و ذرات غیر قابل استنشاق با قطر بیشتر از N10 ویا کمتر از N1/0 است که یا به ریه نمی رسند ویا در هنگام بازدمبهمراههوای تنفسی به خارج رانده میشوند.

در هر حال در این طریق علاوه بر اثر سمی که این سموم بعد از وارد شدن در بدن اعمال می کنند در محل ورود نیز ممکن است ضایعاتی از  قبیل تورم ریوی پنموکونیوز وعوامل وخیم ریوی دیگر نیز بوجود اورند.

2-  راه پوستی:

                       دومین راهی که ممکن است یک سم از طریق ان وارد بدن شوند راه پوستی است بطور کلی پوست سالم یک سد مقاوم در برابر ورود  مواد سمی به بدن است ولی با این وجود برخی از مواد بویژه موادمحلول در چربی بسهولت از این راه عبور کرده واز طریق رگهای خونی موجود در زیر پوست به قسمت های دیگر بدن منتقل میشود.

وچنانچه پوست بدلائلی زخم ، خراش ، سوختگی  سلامت خود  را از دست داده باشد ورود از این راه مستهبل شده خواهد بود